Ένα πρακτικό εργαλείο αυτογνωσίας και ψυχικής ανθεκτικότητας για παιδιά, εφήβους και ενήλικες – μέσα από τις Ζώνες Ρύθμισης.
Πόσες φορές έχουμε ακούσει ή πει τη φράση «Ηρέμησε!» – είτε σε ένα παιδί, είτε στον εαυτό μας; Και πόσο συχνά αυτή η προτροπή μοιάζει να πέφτει στο κενό; Η αλήθεια είναι ότι η ηρεμία δεν είναι κουμπί. Είναι δεξιότητα. Και όπως όλες οι δεξιότητες, χτίζεται σταδιακά.
Η συναισθηματική ρύθμιση είναι η ικανότητα να αναγνωρίζω τα συναισθήματά μου, να κατανοώ τι τα πυροδοτεί και να επιλέγω τρόπους για να τα διαχειριστώ. Δεν σημαίνει ότι «δεν νιώθω» ή ότι «καταπνίγω» αυτό που με κατακλύζει. Αντίθετα, σημαίνει ότι μπορώ να παραμείνω σε επαφή με τον εαυτό μου, χωρίς να καταρρεύσω ή να αντιδράσω παρορμητικά.
Οι Ζώνες Συναισθηματικής Ρύθμισης (Zones of Regulation)
Εικονογραφημένο Διάγραμμα (Ζώνες Ρύθμισης)
Ζώνη | Συναισθήματα | Παραδείγματα | Τι μπορώ να κάνω; |
|---|---|---|---|
🔵 Μπλε | Θλίψη, βαρεμάρα | «Νυστάζω, βαριέμαι» | Ξεκουράζομαι, ακούω μουσική |
🟢 Πράσινη | Ηρεμία, χαρά | «Είμαι καλά, συγκεντρωμένος» | Προχωράω με ό,τι κάνω |
🟡 Κίτρινη | Εκνευρισμός, ανησυχία | «Δεν μπορώ να συγκεντρωθώ» | Παίρνω βαθιές ανάσες |
🔴 Κόκκινη | Θυμός, έντονο άγχος | «Θέλω να ουρλιάξω!» | Παύση, χρόνος μόνος μου |
Πρόκειται για ένα απλό και εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο από παιδιά όσο και από ενήλικες, για να κατανοήσουν καλύτερα τη συναισθηματική τους κατάσταση και να την ονομάσουν.
Οι ζώνες αυτές χωρίζονται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:
- 🔵 Μπλε Ζώνη: αισθήματα λύπης, κόπωσης, απογοήτευσης ή έλλειψης ενέργειας.
- 🟢 Πράσινη Ζώνη: ήρεμος, συγκεντρωμένος, χαρούμενος και έτοιμος να μάθει ή να εργαστεί.
- 🟡 Κίτρινη Ζώνη: άγχος, υπερδιέγερση, ενθουσιασμός ή απογοήτευση – σημάδι ότι χρειάζεται ελαφριά ρύθμιση.
- 🔴 Κόκκινη Ζώνη: έντονος θυμός, φόβος ή απελπισία – το σύστημα συναγερμού έχει ενεργοποιηθεί.
Αυτό το σύστημα δεν αξιολογεί τα συναισθήματα ως “καλά” ή “κακά”, αλλά τα αναγνωρίζει ως καταστάσεις που χρειάζονται επίγνωση και υποστήριξη.
Πώς βοηθά;
- Σε παιδιά και εφήβους: Τα βοηθά να εκφράζουν αυτό που νιώθουν χωρίς ενοχή ή ντροπή. Διευκολύνει τη συζήτηση με γονείς και εκπαιδευτικούς.
- Σε ενήλικες: Προσφέρει έναν τρόπο ενσυνείδητης αυτοπαρατήρησης – χρήσιμο στην καθημερινότητα, στη γονεϊκότητα και στις επαγγελματικές σχέσεις.
🧩 Ένα βήμα τη φορά
Η συναισθηματική ρύθμιση δεν είναι στόχος· είναι διαδικασία. Μαθαίνεται και ενισχύεται με χρόνο, καθοδήγηση και ασφάλεια. Το να μάθουμε να λέμε:
«Αυτή τη στιγμή είμαι στην Κόκκινη Ζώνη. Χρειάζομαι χώρο» είναι ένα βήμα προς την αυτογνωσία, όχι αδυναμία.
Και όταν γονείς, θεραπευτές και δάσκαλοι γίνονται σύμμαχοι σε αυτή τη διαδρομή, τότε τα παιδιά – αλλά και εμείς οι ίδιοι – μπορούμε να μεγαλώσουμε με περισσότερη ανθεκτικότητα, ενσυναίσθηση και ηρεμία.